พิพิธภัณฑ์ซาฟาวีบานาบ แหล่งรวมวัตถุโบราณภายในบ้านประวัติศาสตร์

พิพิธภัณฑ์ซาฟาวีบานาบตั้งอยู่ที่ไหน?

พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ตั้งอยู่ในย่านเก่าแก่ของเมืองที่ชื่อว่า “กาซาวัช” บนถนนเบเฮชตี้ ซึ่งเป็นหนึ่งในพื้นที่ตอนกลางของเมืองบานาบ การที่พิพิธภัณฑ์ซาฟาวีบานาบตั้งอยู่ภายในบ้านของ "ซัยฟุ้ลอุลามา" ซึ่งเป็นหนึ่งในบ้านประวัติศาสตร์ของเมือง ทำให้การเยี่ยมชมมีความน่าสนใจและเพลิดเพลินยิ่งขึ้น บ้านหลังนี้ถูกสร้างขึ้นในยุคกาญาร์ (ศตวรรษที่ 19) และมีอายุราว 150 ปี บ้านนี้เคยเป็นของบุรุษชื่อ “เชค อาลี กอซี” ซึ่งเป็นนักวิชาการศาสนาที่มีชื่อเสียงในเมืองบานาบ พระเจ้านาศิรุดดีนชาห์ แห่งราชวงศ์กาญาร์ (ปกครองระหว่างปี ค.ศ. 1831–1896) ได้มอบฉายา “ซัยฟุ้ลอุลามา” ให้แก่เขา  เชค อาลี กอซี ยังมีบทบาทในการต่อต้านกลุ่มกบฏที่นำโดยชายชื่อ “เชค อุบัยดุลลอฮ์ ชัมซีนี” และสามารถปราบปรามกลุ่มนั้นลงได้

พื้นที่ใช้สอยรวมทั้งหมดของพิพิธภัณฑ์ซาฟาวีบานาบอยู่ที่ประมาณ 490 ตารางเมตร บ้านซัยฟุ้ลอุลามาถูกสร้างขึ้นสองชั้น โดยใช้วัสดุหลักเป็นอิฐและดินเหนียว หน้าบ้านมีเฉลียงที่หลังคารองรับด้วยเสาไม้สูงสี่ต้น ซึ่งเสริมความงดงามและยิ่งใหญ่ให้กับตัวอาคาร ท่ามกลางโบราณสถานของเมืองบานาบ มีมัสยิดอิสมาอีลเบกที่มีลักษณะคล้ายคลึงกับบ้านหลังนี้ ซึ่งมัสยิดดังกล่าวถูกสร้างขึ้นในยุคซาฟาวี

ในแง่ของรูปลักษณ์ มีการตกแต่งบ้านอย่างวิจิตร เช่น การประดับด้วยลวดลายอิฐรูปทรงเรขาคณิตบนผนังภายนอก แบบแปลนและโครงสร้างของบ้านออกแบบอย่างสมมาตร เช่นเดียวกับบ้านเก่าแบบอิหร่านทั่วไป ที่มีลานกว้างตรงกลาง มีสระน้ำ และสวนขนาดเล็กล้อมรอบ บ้านซัยฟุ้ลอุลามาถูกขึ้นทะเบียนเป็นมรดกแห่งชาติของอิหร่านในปี ค.ศ. 2001 และหลังจากได้รับการบูรณะ ในปี ค.ศ. 2011 ก็ได้เปลี่ยนรูปแบบการใช้งานเป็น “พิพิธภัณฑ์ซาฟาวี” อย่างเป็นทางการ

ลักษณะเด่นของพิพิธภัณฑ์ซาฟาวีบานาบ และวัตถุจัดแสดงภายใน

ใน ชั้นล่าง ของพิพิธภัณฑ์ซาฟาวี มีการจัดแสดงวัตถุโบราณที่ค้นพบจากการขุดค้นทางโบราณคดีในพื้นที่รอบเมืองบานาบ วัตถุเหล่านี้ถูกแบ่งออกเป็นสามยุคหลัก ได้แก่:

1. ยุคก่อนประวัติศาสตร์
2. ยุคก่อนอิสลาม
3. ยุคอิสลาม

สิ่งของที่โดดเด่นในแต่ละยุค เช่น:

• ยุคก่อนประวัติศาสตร์: เครื่องปั้นดินเผา และหินออบซิเดียน
• ยุคก่อนอิสลาม: ตะเกียงน้ำมัน (พีเอห์ซูซ) หม้อ เหยือก และแก้วที่ทำจากดินเผาสีเทา
• ยุคอิสลาม: งานปูนปั้นที่มีอักษรคูฟิก จารึกตกแต่ง  ถ้วย และภาชนะดินเผา

ใน ชั้นแรก ของพิพิธภัณฑ์ มีการจัดแสดงผลงานจากยุคราชวงศ์ซาฟาวี แบ่งออกเป็น 8 หมวดหมู่ ได้แก่:

1. ต้นฉบับลายมือ เขียนตัวหนังสือ และงานคัดลายมือ
2. ของตกแต่งและโครงสร้างไม้
3. ภาพประกอบจาก "ชาห์นาเมห์ เตห์มาสบ์"
4. ผลงานลายมือของนักคัดลายมือแห่งราชสำนักซาฟาวี เช่น อาลีเรซา อับบาซี  มีร์เอมาด และมูฮัมหมัดเรซา ตับรีซี
5. เหรียญกษาปณ์
6. เครื่องปั้นดินเผาและกระเบื้อง
7. เครื่องโลหะ
8. ศิลาจารึก หลุมศพหิน  รูปปั้นหินสิงโตและแกะ ฐานเสาหิน

ส่วนหนึ่งของพิพิธภัณฑ์ ยังจัดแสดงภาพประกอบจาก ชาห์นาเมห์ เตห์มาสบ์ ซึ่งเป็นฉบับล้ำค่าของ "ชาห์นาเมห์" โดย เฟอร์โดซี ที่เขียนขึ้นในศตวรรษที่ 16 ผลงานนี้มีภาพประกอบกว่า 258 หน้า แสดงเรื่องราวในตำนาน นิทาน และวีรกรรมในรูปแบบภาพวาดอย่างประณีต

ผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปะถือว่า "ชาห์นาเมห์ เตห์มาสบี" เป็นหนึ่งใน 10 งานศิลปะที่มีมูลค่าสูงที่สุดในโลก โดยภาพแต่ละหน้าของฉบับนี้กระจายอยู่ในพิพิธภัณฑ์ต่างๆ ทั้งใน อิหร่าน สหรัฐอเมริกา แคนาดา และกาตาร์

นอกจากวัตถุภายในแล้ว ในลานพิพิธภัณฑ์ ยังมี ประติมากรรมของทหารยุคซาฟาวี และ รูปปั้นของพระเจ้าชาห์อิสมาอีล ซาฟาวี (ผู้ปกครองระหว่างปี 1501–1524 และเป็นผู้ก่อตั้งจักรวรรดิซาฟาวี) ขี่ม้า ถือดาบ ซึ่งเป็นอีกหนึ่งจุดเด่นที่น่าสนใจของที่นี่