ศิลปะสไตล์อิหร่านดั้งเดิม บทที่ 7 สีในศิลปะอิหร่าน

ในบทก่อนหน้านี้เราได้นำเสนอข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับปรัชญาและความหมายของลวดลายและการออกแบบงานศิลปะอิหร่านดั้งเดิมกันไปแล้ว ซึ่งกล่าวได้ว่าประเด็นสำคัญเหล่านั้นคือ การให้ความหมายของลวดลายต่าง ๆ ที่ซ้อนอยู่ในศิลปะอิหร่านดั้งเดิม ซึ่งถือว่ามีความสำคัญกว่าความงดงามที่เห็นได้อย่างประจักษ์ การอธิบายความหมายนั้น ๆ ตั้งอยู่บนพื้นฐานทางภูมิปัญญาอิหร่าน-อิสลาม เพื่อความต่อเนื่องของเนื้อหาจะขอนำแสนอถึงความเป็นมาและความหมายซึ่งเกี่ยวกับ “สีในศิลปะอิหร่าน” แบบสังเขป ในลำดับแรกต้องกล่าวก่อนว่า สี เป็นองค์ประกอบหนึ่งที่เหมือนกับรูปแบบและลวดลายในทางศิลปะ แต่ที่เด่นกว่าคือตัวของสีจะสะท้อนให้เห็นถึงความหมายของรูปแบบและลวดลายนั้น ๆ ชัดเจนยิ่งขึ้น  การใช้สีในศิลปะอิหร่านจะตระหนักถึงความหมายเป็นหลัก เพื่อเป็นข้อคิดและส่งผลต่อการผสมผสานและความกลมกลืนของสีนั้น ๆ ต่อจิตวิญญาณ ดังนั้นการใช้สีแบบดั้งเดิม (ตามจิตวิญญาณ) เป็นมากกว่าการเลียนแบบสีตามธรรมชาติ เพราะแต่ละสีจะสะท้อนให้เห็นถึงแก่นแท้และคุณลักษณะของสีนั้น ๆ ตามมา ด้วยเหตุนี้ สีจึงเป็นองค์ประกอบหลักของงานศิลปะและสถาปัตยกรรมอิสลามแห่งอิหร่าน และเป็นองค์ประกอบที่ทำให้เข้าใจถึงความหมายที่ซ้อนอยู่ในงานศิลปะนั้นด้วย ศิลปะอิหร่าน–อิสลาม จะมีวัฏจักรของสีด้วยกัน 7 สี ซึ่งประกอบด้วยสีหลัก 4 สีคือ สีเขียว สีแดง สีฟ้า และสีเหลือง และ 3 สีรองคือ สีดำ สีขาว และโทนสีเทา ชิ้นงานตัวอย่างจากสีเหล่านี้ในศิลปะอิหร่านได้แก่ สีของกระเบื้องตามอาคารหรือมัสยิด เช่น มัสยิดนะศีรุลมุ้ลเมืองชีราซ หรือพรมอิหร่านซึ่งมีสีสันสวยงามและลวดลายที่หลากหลายโดยขึ้นอยู่กับพื้นที่การทอของพรมนั้น ๆ  แต่มีคำถามว่า อะไรคือประวัติความเป็นมาและความหมายทางปรัชญาของสีและการจำแนกสีทั้งเจ็ดนี้? เพื่อความเข้าใจในเบื้องต้นจะขออธิบายดังนี้คือ การนับช่วงเวลาของมนุษย์ทุกคนซึ่งมีการคำนวณวันและเวลาที่เหมือนกันนั้นคือ ในหนึ่งปีมี 365 -366 วัน ในแต่ละวันมี 24 ชม. และในหนึ่งปีมี 12 เดือน และทุกเดือนมี 4 สัปดาห์ และในหนึ่งสัปดาห์มี 7 วัน ดังนั้นเมื่อต้องการจำแนกผู้คนทั้งหมดที่อาศัยบนโลกใบนี้ตามวันที่ตนเกิด ก็จะได้มนุษย์ออกเป็น 7 กลุ่มหรือ 7 วันด้วยกัน ดังนั้นจะพบว่าการจัดหมวดหมู่นี้เกี่ยวข้องกับวันทั้ง 7 ของสัปดาห์และมันคือการจัดหมวดสีใน 7 วันนั้นเอง อาจเกิดคำถามต่อไปว่า อะไรคือคุณสมบัติต่าง ๆ เหล่านี้และสิ่งนี้ตั้งอยู่บนพื้นฐานใด? ชาวอิหร่านโบราณใช้ดาวเคราะห์และสีที่เฉพาะในการเจาะจงวันต่าง ๆ ของสัปดาห์ และอธิบายถึงเรื่องราวการเคลื่อนที่ของมนุษย์จากความมืดสู่ความสว่างและเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในเส้นทางแห่งชีวิตเพื่อบรรลุความสุขโดยใช้ศิลปะเป็นสื่อ และนี้คือส่วนหนึ่งของศิลปะอิหร่านที่กล่าวถึงเรื่องราวของ 7 สีและวันในสัปดาห์ ซึ่งรายละเอียดต่าง ๆ เกี่ยวกับสีประจำวัน ความพิเศษ และความเป็นมาจะนำมากล่าวในบทต่อไป. + ขอขอบคุณในการติดตามผลงานของเรา โดยท่านสามารถแชร์และเขียนความคิดเห็นเพื่อเป็นกำลังใจหรือติชมในชิ้นงานของเราได้ + เนื้อหาและบทความเป็นของ ศูนย์วัฒนธรรม สถานเอกอัครราชทูต สาธารณรัฐอิสลามแห่งอิหร่าน ประจำกรุงเทพฯ หากมีการคัดลอกเนื้อหาขอความกรุณาใส่เครดิตด้วยนะครับ ขอขอบคุณครับ