พิพิธภัณฑ์กัมเบรียนเมืองยัซด์ การเดินทางสู่ส่วนลึกของมหาสมุทรเมื่อ 150 ล้านปีก่อน

หลายล้านปีก่อน โลกยังไม่เป็นอย่างที่เรารู้จักในปัจจุบัน ในเวลานั้น พื้นที่จำนวนมากของโลกยังอยู่ใต้น้ำ รวมถึงสถานที่ที่ทุกวันนี้กลายเป็นทะเลทรายแห้งแล้งและร้อนระอุ ประมาณ 150 ล้านปีก่อน อิหร่านก็ยังจมอยู่ใต้มหาสมุทรที่ชื่อว่า “ทีธิส” ต่อมาเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างทวีปต่าง ๆ พื้นดินใหม่ ๆ ก็เริ่มปรากฏขึ้น

เชื่อกันว่า ทะเลแคสเปียนและทะเลสาบอุรูมีเยห์ ซึ่งอยู่ทางตอนเหนือของอิหร่าน คือซากที่หลงเหลือจากมหาสมุทรใหญ่นี้ และพื้นที่ส่วนใหญ่ของอิหร่านในปัจจุบันก็โผล่พ้นน้ำหลังจากมหาสมุทรทีธิสแห้งเหือดลง

การลดระดับน้ำของมหาสมุทรทีธิสอย่างช้า ๆ ทำให้มีซากฟอสซิลของสิ่งมีชีวิตในทะเลหลงเหลืออยู่ในหลายพื้นที่ของอิหร่าน แม้แต่ในเขตแห้งแล้งอย่างเมืองยัซด์ก็ยังพบฟอสซิลเหล่านี้ได้ ด้วยเหตุนี้ เมืองยัซด์จึงได้ก่อตั้งพิพิธภัณฑ์ชื่อ “พิพิธภัณฑ์กัมเบรียน ” ขึ้นมา เพื่อจัดแสดงและศึกษาฟอสซิลอายุหลายล้านปีโดยเฉพาะ

พิพิธภัณฑ์กัมเบรียน ประวัติและลักษณะเด่น

พิพิธภัณฑ์กัมเบรียน เป็นพิพิธภัณฑ์ด้านบรรพชีวินวิทยา ซึ่งนับว่าเป็นแห่งเดียวในอิหร่านที่เน้นการจัดแสดงและศึกษาทางบรรพชีวินวิทยาโดยเฉพาะ ศาสตร์แขนงนี้ว่าด้วยสิ่งมีชีวิตในอดีตเมื่อหลายร้อยล้านปีก่อน โดยสื่อผ่านฟอสซิลซึ่งเก็บงำ

ความลับทางชีววิทยาไว้มากมาย ฟอสซิลส่วนใหญ่เป็นซากของสิ่งมีชีวิตในทะเลที่จมลงสู่พื้นทะเลและถูกทับถมด้วยตะกอนเรื่อยมา

ตามความเชื่อของนักวิทยาศาสตร์ ในช่วง 3 พันล้านปีแรกของการเกิดสิ่งมีชีวิต โลกยังอยู่ภายใต้การครอบงำของเซลล์เดี่ยว จนกระทั่งประมาณ 570 ล้านปีก่อน สิ่งมีชีวิตที่ซับซ้อนกว่าก็เริ่มปรากฏขึ้น และนำไปสู่ยุคที่น่าทึ่งของประวัติศาสตร์สิ่งมีชีวิตที่เรียกว่า “กัมเบรียน ” ยุคนี้เต็มไปด้วยปริศนา และยิ่งค้นพบมากเท่าไหร่ คำถามก็ยิ่งเพิ่มขึ้น

ฟอสซิลที่จัดแสดงในพิพิธภัณฑ์กัมเบรียน ถูกค้นพบในจังหวัดยัซด์และพื้นที่ใกล้เคียง โดยเฉพาะฟอสซิลหายากจากยุคกัมเบรียน ที่ถือว่าไม่เหมือนสิ่งใดในโลก ขนาดของฟอสซิลบางชิ้นมีเส้นผ่านศูนย์กลางราว 4 เซนติเมตร และเป็นซากของสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ยุคแรกเริ่ม ซึ่งในยุคนั้นยังไม่มีสัตว์ขนาดใหญ่ แต่ในยุคต่อมาจึงเริ่มปรากฏฟอสซิลที่มีขนาดใหญ่ขึ้น เรียกว่า “แมคโครฟอสซิล” โดยบางชิ้นในพิพิธภัณฑ์มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางถึง 67 เซนติเมตร และความยาวถึง 135 เซนติเมตร

การวิเคราะห์อายุและประเภทของฟอสซิลเหล่านี้กระทำผ่านการจำแนกสายพันธุ์และลำดับวงศ์ ปัจจุบันพิพิธภัณฑ์กัมเบรียน มีฟอสซิลจัดแสดงราว 400 ชิ้น ซึ่งเป็นแหล่งข้อมูลสำคัญสำหรับการศึกษาทางธรณีวิทยาในพื้นที่ของยัซด์

พิพิธภัณฑ์แห่งนี้เป็นพิพิธภัณฑ์เอกชน ก่อตั้งขึ้นโดย มุจตะบา เพชมานพูร์ ในปี 2018 โดยเขาเริ่มสะสมและศึกษาฟอสซิลตั้งแต่วัยรุ่น และจนถึงทุกวันนี้ เขายังคงดูแล รักษา และทำความสะอาดฟอสซิลด้วยตัวเอง

สิ่งที่น่าสนใจในพิพิธภัณฑ์กัมเบรียน

ฟอสซิลส่วนใหญ่ในพิพิธภัณฑ์กัมเบรียน เป็นของ นาติลอยด์ ซึ่งเป็นสัตว์ในกลุ่มหอยนิ่มและอยู่ในชั้นเซฟาโลพอด ปัจจุบันยังมีนาทิลุสที่อยู่ในตระกูลของมันในทะเล สัตว์เหล่านี้ถูกเรียกว่า "ฟอสซิลมีชีวิต" เนื่องจากร่างกายแทบไม่เปลี่ยนแปลงจากหลายล้านปีก่อน นาติลอยด์เคยเป็นสัตว์ที่อยู่บนสุดของห่วงโซ่อาหารในทะเลเมื่อ 470 ล้านปีก่อน และสูญพันธุ์ไปเกือบหมดในช่วงเดียวกับการสูญพันธุ์ของไดโนเสาร์

นอกจากนี้ยังมีฟอสซิลของหอยทากทะเลซึ่งอาศัยอยู่ในทะเลและมีอายุประมาณ 500 ล้านปี ฟอสซิลเหล่านี้มีรูปร่างหลากหลายและเป็นตัวแทนของกลุ่ม "เลื้อยคลาน" ที่ปรับตัวได้ทั้งในทะเลและบนบก

หอยสองฝา เป็นกลุ่มหนึ่งของหอยนิ่มที่มีเปลือกสองชิ้น โดยแตกต่างจากหอยที่เและหอยทากที่ไม่มีตาและไม่กินพืช แต่จะกรองน้ำทะเลเป็นอาหาร พวกมันมีบทบาทในการกรองน้ำทะเลและอยู่ประจำที่บนพื้นทะเล โดยไม่มีอวัยวะสำหรับเคลื่อนที่

นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าหอยสองฝามีจำนวนสายพันธุ์มากกว่า 30,000 ชนิด โดยสามารถแบ่งออกเป็นสองกลุ่มหลัก คือ กลุ่มที่มีเปลือกสมมาตรและไม่สมมาตร ในพิพิธภัณฑ์กัมเบรียน มีฟอสซิลของหอยสองฝาที่น่าสนใจ เช่น พีนา ซึ่งมีรูปร่างเฉพาะตัวและอาจถูกเข้าใจผิดว่าเป็นฟันของไดโนเสาร์ เนื่องจากขอบแหลมของมันที่ใช้ฝังตัวในตะกอนของพื้นทะเล

บราคิโอพอด เป็นอีกหนึ่งกลุ่มของสัตว์ที่ไม่มีกระดูกสันหลังที่ปรากฏอยู่ในหลายช่วงเวลา  ในประวัติศาสตร์ธรณีวิทยา ฟอสซิลของบราคิโอพอดที่พบในพิพิธภัณฑ์กัมเบรียน มีลักษณะที่คล้ายกับหอยสองฝาประเภทสมมาตร โดยบราคิโอพอดมีเปลือกทั้งสองข้างที่ไม่เหมือนกัน ขณะที่หอยสองฝาประเภทสมมาตรจะมีเปลือกที่เหมือนกันทั้งสองข้าง

ฟอสซิล หอยขนนก ซึ่งมีลักษณะคล้ายดอกไม้จากเปลือกของมัน รวมถึงฟอสซิลของพืชที่มีอายุประมาณ 150 ล้านปี ก็เป็นส่วนหนึ่งของสิ่งที่น่าสนใจในพิพิธภัณฑ์กัมเบรียน