เชค ศอดูก

อบู ญะอ์ฟัร มูฮัมหมัด บิน อาลี บิน ฮูเซน บิน มูซา บิน บอบาเวย์ฮ์ กุมมี ชาวอิหร่านและชาวโลกรู้จักในชื่อ เชค ศอดูก เขาเป็นนักกฎหมาย นักรายงานฮะดิษ  นักตัฟซีร และนักวิชาการริญาลของชีอะฮ์  แหล่งอ้างอิงทางประวัติศาสตร์เกี่ยวกับการถือกำเนิดของเชคศอดูกคือปี 381 ฮ.ศ. (991 ค.ศ.) เขาเกิดที่เมืองกุม เชคศอดูกโด่งดังที่สุดในด้านรายงานฮะดิษ กฎหมาย เทววิทยา ของเมืองกุม

นักวิชาการด้านเทววิทยา

เชค ศอดูก เติบโตในเมืองกุม และอาศัยอยู่ในเมืองนี้เป็นเวลา 20 ปีกับบิดาของเขา บิดาของเขาชื่อ อบุล ฮาซัน อาลี เป็นนักกฎหมายและนักรายงานฮะดิษผู้ยิ่งใหญ่  เชค ศอดูก ได้เรียนรู้วิชาการทางศาสนาขั้นพื้นฐานกับบิดาของเขา ส่วนนิติศาสตร์และฮาดิษ เขาเป็นเรียนกับอาจารย์เช่น มูฮัมหมัด บิน ฮาซัน บิน วาลีด, มูฮัมหมัด บิน อาลี มาญีลาวีเยห์, อะหมัด บิน อาลี บิน อิบรอฮีม กุมมี  หลังจากอาศัยอยู่ที่เมืองกุมได้ 20 ปี เขาไปที่เมืองเรย์ตามคำเรียกร้องของชาวเรย์  เขาเริ่มเดินทางไปยังเมืองต่างๆ ของอิหร่าน ครั้งแรกที่เขาไปที่เมือง มัชฮัด  จากนั้นเขาศึกษาที่ บัลค์, บุคอรอ, มะดีนะห์, กูฟะฮ์, ฮัมเมดอน และแบกแดดกับนักวิชาการ อาจารย์ และนักรายงานฮะดิษผู้ยิ่งใหญ่ในยุคของเขา และเขากลายเป็นหนึ่งในนักวิชาการชั้นแนวหน้าของชีอะฮ์ในยุคนั้น

 ปัจจุบัน ชื่อของเขาถูกกล่าวขานพร้อมกับนักวิชาการชีอะฮ์ในสายของนักรายงานฮะดิษ นักกฎหมาย  นักเทววิทยาที่มีชื่อเสียงที่สุด ว่ากันว่า เชค ศอดูกทิ้งผลงานไว้ 300 ผลงาน  ผลงานที่สำคัญที่สุดคือหนังสือ มันลายะห์ดิรุฮุ้ลฟากีฮ์   หนังสือเล่มนี้เป็นที่รู้จักในฐานะหนึ่งในสี่หนังสือชีอะฮ์  ชาวชีอะฮ์ถือว่าหนังสือสี่เล่ม กาฟีย์, ตะห์ซีบ, อิซติบซ็อร์ และ มันลายะห์ดิรุฮุ้ลฟากีฮ์ เป็นแหล่งข้อมูลฮาดิษที่น่าเชื่อถือที่สุดและเรียกหนังสือทั้ง4ว่า กิตาบุ้ลอัรบาอะฮ์ (หนังสือทั้ง4)  เชค ศอดูกได้รวบรวมฮะดิษประมาณ 6,000 บทในหนังสือ มันลายะห์ดิรุฮุ้ลฟากีฮ์  ที่เกี่ยวกับนิติศาสตร์และคำวินิจฉัยในทางปฏิบัติ

แนวคิดของเชคศอดูก

ดังที่ได้กล่าวไว้ข้างต้น เชค ศอดูก ถือเป็นนักวิชาการชีอะฮ์ในด้านนักรายงานฮะดิษ นิติศาสตร์ เทววิทยา ที่มีชื่อเสียงที่สุดของเมืองกุม  เขาเชื่อว่า มนุษย์เมื่อต้องการที่จะรู้จักพระเจ้า ในทุกสภาพการณ์มนุษย์จำเป็นการดลใจจากพระเจ้าหรือหรือการนำทางจากตัวแทนของพระเจ้า  เขาเน้นว่า สติปัญญาที่ปราศจากการช่วยเหลือจากวะฮ์ยู จะไม่สามารถรู้จักพระผู้เป็นเจ้าและค้นพบความรู้ทางศาสนาได้

หนังสือ มะห์ดีนะตุ้ลอิลม์ เป็นผลงานที่สมบูรณ์และครบถ้วนที่สุดของเชค ศอดูกซึ่งสูญหายไปเนื่องจากไม่ทราบสาเหตุ  ปัจจุบันไม่เหลือร่องรอยของหนังสือเล่มนี้เลย  เชค ตูซีย์ กล่าวว่า หนังสือ มะห์ดีนะตุ้ลอิลม์ เล่มใหญ่กว่าหนังสือ มันลายะห์ดิรุฮุ้ลฟากีฮ์    อิบนิ ชาห์ร ออชูบ รายงานว่า มันลายะห์ดิรุฮุ้ลฟากีฮ์ มีสี่ส่วน และมะห์ดีนะตุ้ลอิลม์ มี 10 ส่วน

วันที่ 4 พฤษภาคม ซึ่งตรงกับวันที่ 15 โอร์เดเบเฮ็ช ได้รับการขนานนามว่าเป็น วันรำลึกเชคศอดูก ในปฏิทินประจำชาติของอิหร่าน